شهر تاریخی و پلکانی ماسوله در گیلان

ماسوله شهری در استان گیلان و از توابع بخش سردار جنگل شهرستان فومن است. ماسوله، در منطقه جنوب غربی استان گیلان و در فاصله ۳۶ کیلومتری شهر فومن و ۶۰ کیلومتری شهر رشت واقع شده‌است.

راه قدیمی ماسوله به خلخال که در گذشته شاهراه ارتباطی گیلان و آذربایجان بوده‌ است به منظور حفاظت از محیط زیست، طبیعت بکر و میراث معنوی ماسوله و جلوگیری از تخریب منابع طبیعی و دخل و تصرف، با دخالت سازمان منابع طبیعی و ابخیزداری کشور و سازمان حفاظت از محیط زیست و پایگاه میراث فرهنگی ماسوله در چندین دهه گذشته از سمت استان گیلان حفاظت شده‌است.[۳]

این شهر در سال ۱۳۵۴ هجری خورشیدی طی شماره ۱۰۹۰ در فهرست آثار ملی به عنوان میراث فرهنگی و طبیعی به ثبت رسیده‌است. ماسوله در پی احداث جاده ارتباطی جدید بین گیلان و آذربایجان و نیز قحطی ۱۳۲۰ و … بیشتر جمعیت خود را از دست داد. پس از ثبت ماسوله به عنوان میراث فرهنگی و طبیعی، اجازه ساخت و ساز و توسعه شهر توسط شهرداری ماسوله (تأسیس ۱۳۱۱)، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان منابع طبیعی و ابخیزداری کشور داده نشد و مجموعه شهر تاریخی تقریباً به همان صورت قدیمی و تاریخی مورد حفاظت قرار گرفته‌است.[۴] این شهر هم‌اکنون در برابر مسائلی مانند ریزش سنگ، سیل، رانش زمین، زمین‌لرزه، تصرف به منظور توسعه عمرانی و انسانی و تخریب و… حفاظت می‌شود؛ و در صف انتظار جهت ثبت به عنوان میراث جهانی برای حفاظت بیشتر قرار دارد.

کالبد شهر تاریخی ماسوله

کالبد شهر تاریخی ماسوله متأثر از ارتباطات پیچیده و ویژگی‌های اجتماعی و اقتصادی این زیستگاه کهن است. طبیعت مرتعی و کوهستانی و از سوی دیگر فرهنگ و تمدن خاصی که اولین نمایه کالبدی آن قرار گرفتن خانه‌ها در ماسوله است، طوری که با یک نگاه گویی پلکان‌های بزرگی از کوه به دره کشیده شده‌اند.[۶]این وضعیت ساختمانی باعث شده‌اند که خانه‌های ماسوله بدون حیاط احداث گردند. در واقع سقف خانهٔ زیرین به عنوان حیاط خانه بالایی محسوب می‌گردد. بهترین مرفولوژی برای خانه‌های ماسوله به صورت برونگرا می‌باشد. در این فرم برای تأمین آسایش، ساختمان‌ها را تا حد امکان در ارتفاع بلندتر از سطح زمین و از دو یا چهار طرف باز به بناها این قابلیت را می‌دهد تا محدودیت‌های نورگیری در شرایط سخت آب و هوایی و دسترسی‌های افقی و عمودی مشکلی نداشته باشند. بافت شهری در ماسوله نوع همزیستی بین فضاهای سبز محیط طبیعی و معماری محیط مصنوعی ایجاد کرده‌است که خود از اصول معماری همساز با محیط زیست است. در واقع می‌توان چنین ادعا کرد که ماسوله یک باغ شهر تاریخی است. در ماسوله نیز مانند سایر شهرهایی که در منطقهٔ کوهستانی واقع شده‌اند، بافت شهری در قسمت پایین دره نمی‌گیرد، چون هنگام شب هوای سرد سنگین تر است و به پایین دره نفوذ می‌کند و همچنین در این قسمت از دره خطر سیل وجود دارداز طرف دیگر قسمت شمالی کوه همواره در سایه قرار دارد و بسیار سرد است. همچنین قسمت بالای کوه به دلیل شدت باد و نبود حصار برای کنترل آن، برای استقرار بافت شهری مناسب نمی‌باشد.

پیدایش ماسوله

ماسولهٔ قدیم یا «کهنه ماسوله» که در فاصله «هشت کیلومتری غرب جاده ماسوله به خلخال» قرار گرفته‌است سکونتگاه اصلی و اولیه ماسوله ای‌ها بوده‌است که اکنون آنچه در این مکان به چشم می‌خورد سنگ دیوار بناهای آن است. در نخستین کاوش‌های باستانشناسی شهرستان فومن که در شهریور ماه ۱۳۷۴ توسط هیئت پژوهشکده باستانشناسی سازمان میراث فرهنگی استان گیلان در این محوطه صورت گرفت مشخص شد که از سده پنجم تا هشتم هجری «کهنه ماسوله» به عنوان یکی از مراکز مهم در زمینه فلزکاری بوده‌است. همچنین سفالینه‌های لعابدار با رنگ‌های متنوع که مشخصات دوره سلجوقی را داشته‌اند در این منطقه کشف شد این ناحیه به دلیل اهمیت و اعتبار تاریخی آن در شهریور ۱۳۸۵در فهرست آثار ملی ثبت شد. دربارهٔ منتقل شدن ماسوله ای‌ها به مکان فعلی آرای مختلف و گوناگونی ارائه شده‌است یکی از روایت‌ها اینست که عون بن علی از نوادگان امام اول شیعیان به همراه سید جلال الدین اشرف از فرزندان موسی کاظم امام هفتم شیعیان که مزارش در شهر آستانه اشرفیه گیلان قرار دارد در جنگی در حوالی طارم زنجان زخمی شد و راه ماسوله در پیش گرفت و در مکان فعلی ماسوله جان سپرد و به خاک سپرده شد. سپس به تدریج ماسوله ای‌ها در اطراف مزارش خانه ساختند و بدین ترتیب ماسوله فعلی شکل گرفت. روایتی زلزله بزرگ‌سال ۸۹۰ هجری قمری را علت کوچ ماسوله ای‌ها به مکان فعلی بیان می‌کند و روایتی دیگر نیز همه گیر شدن بیماری طاعون در سال ۹۴۳ هجری قمری در کشور را دلیل جا به جایی ذکر می‌کند؛ ولی بر اساس مشهورترین روایت، که سند آن در حاشیه یک کتابی خطی ـ موجود کتابخانه ملی رشت نگه داری می‌شود، شکل‌گیری ماسوله به فاجعه حمله مغول به ایران منتسب است. در واقع بعد از حمله مغول به ایران و مهاجرت‌های گسترده اقوام ایرانی، گروهی از تجار، روحانیان، صاحبان حرف از اقصی نقاط کشور به ویژه از خراسان و آذربایجان به منطقه گیلان که در آن زمان منطقه ای امن محسوب می‌شده‌است پناه آورده و با همراهی مردمان بومی منطقه، که عموماً تالش بودند ماسوله به مثابه شهر را بنیاد نهادند. نسل‌های بعدی، در همین مکان جدید هم ماندگار شدند و شهری که مرکز داد و ستد و شاهراه ارتباطی بین گیلان و آذربایجان (زنجان و خلخال و سایر شهرها) بود و بازار، کاروانسراهای و صنایع فلزی و غیر فلزی آن رونق فراوان داشت با کاهش چشمگیر مواجه شد. زمانی قرار گرفتن ماسوله در نقطه ثقل گیلان، زنجان و آذربایجان اهمیت ویژهای به آن بخشیده بود ولی با ایجاد راه‌های اصلی بین گیلان و آذربایجان و گیلان و زنجان از دیگر مسیرها، ماسوله رونق اقتصادی و به دنبال آن، جمعیت خود را از دست داد اشغال کشور در سال ۱۳۲۰ خورشیدی در جریان جنگ جهانی دوم و هرج و مرج ناشی از آن نیز بر مهاجرت اهالی ماسوله تأثیرگذار بود.شهرداری ماسوله در سال ۱۳۱۱ هجری خورشیدی تأسیس شد ولی در سال ۱۳۱۸ تعطیل گردید؛ و در سال ۱۳۴۱ مجدداً شروع به کار کرد. مردم ماسوله نقش والایی در تاریخ جنبش جنگل در برابر تهاجم روسیه و بریتانیا داشته‌اند. ماسوله ای‌ها به قوای جنگل کمک می‌کردند و عده‌ای مانند شهید باباغلامعلی در کنار آن‌ها می‌جنگیدند

دفتر املاک ومشاوره سرمایه گذاری پویان سازه

✅ ويلا ها از رنج قیمت ٢ میلیارد و ٢٠٠ به بالا موجود هست
✅زمین هم از یک میلیارد تومان موجودی داریم
✅تمامی معاملات با مجوز رسمی از اتحادیه همراه با هلوگرام و ثبت در سامانه کاتب همچنین صدور کد رهگیری انجام می شود ✅
آدرس دفتر : استان گیلان شهر ساحلی خشکبیجار بلوار ساحل ‘دفتر املاک و مشاوره سرمایه گذاری ‘پویان سازه’
✅جهت مشاوره رایگان میتونید با من در تماس باشید

09112074540 مهندس سیدپور

با دوستان خود به اشتراک بگذارید

مقاصد گردشگری مشابه

همراهان عزیر پویان سازه سلام توی این پست میخوام یکی از جاهای دیدنی استان گیلان که طبیعت فوق العاده ای داره رو بهتون معرفتی کنم 
همراهان عزیر پویان سازه سلام توی این پست میخوام یکی از جاهای دیدنی استان گیلان که طبیعت فوق العاده ای داره رو بهتون معرفتی کنم 
همراهان عزیر پویان سازه سلام توی این پست میخوام یکی از جاهای دیدنی استان گیلان که طبیعت فوق العاده ای داره رو بهتون معرفتی کنم